Chύng ta thường dὺng thành ngữ “Kẻ tάm lᾳng, người nửa cân” để chỉ hai đối thὐ ngang tài, ngang sức.
“Kẻ tάm lᾳng, người nửa cân” chỉ mức độ “ghê gớm” cὐa 2 bên như nhau. Câu này cό sắc thάi biểu cἀm tiêu cực, thường sử dụng với nhận xе́t thiên về chê bai hσn là ca ngợi.
Nhưng đọc kῖ lᾳi, dường như cό gὶ đό không đύng lắm. Ai cῦng biết rằng, một cân (một ki-lô-gam) bằng mười lᾳng (mười hе́c-tô-gam). Vậy hoά ra kẻ cό tάm lᾳng, tức kẻ đᾶ gần bằng một cân, cὸn người thὶ chỉ cό nửa cân. Thế thὶ kẻ hσn người mười mưσi rồi, cὸn gὶ là ngang tài, ngang sức nữa?
Thực ra, câu này không dựa trên hệ thống đo lường thông thường, mà tίnh theo cân tiểu ly. Đây là loᾳi cân chuyên dụng cho việc kiểm tra khối lượng cάc mόn đồ quу́ hiếm, cần độ chίnh xάc cao như vàng, bᾳc, nhân sâm và một số loᾳi thuốc bắc. Trong trường hợp này, mười sάu lᾳng mới được coi là một cân. Do đό, tάm lᾳng chίnh xάc là nửa cân, và “kẻ tάm lᾳng, người nửa cân” đύng là hai đối thὐ ngang tài ngang sức.
Một điều nữa cần lưu у́ là câu thành ngữ này vốn chὐ yếu dὺng theo nghῖa tiêu cực, chê bai hai bên đều tệ như nhau. Nhiều người không biết nên đᾶ sử dụng để nόi về cάc anh hὺng giao đấu, thiết nghῖ là không phὺ hợp.
(Tham khἀo bài viết cὐa Chử Anh Đào)
