Theo phong tục, một người từ sinh ra đế khi chết mang rất nhiều tên gọi: Mới lọt lὸng thὶ thằng Cu, thằng Cὸ, con Hῖm, thằng Mực, con Cύn, thằng Chắt em, con Chắt ἀ… thường là đặt tên xấu cho dễ nuôi, đến khi lớn lên thὶ anh Hai, anh Ba, chị Bἀy… lấy vợ lấy chồng thὶ anh Nhiêu, anh Đồ, chị Xᾶ…Cό con gọi theo tên con, cό chάu đίch tôn gọi theo tên chάu, đến khi chết thὶ đặt tên hѐm gọi là hiệu để cύng, người cό học thὶ tự đặt tên tự, người cό chức tước thὶ đặt tên thuỵ, người cό chức tước học vị cao sang thường được xưng tôn theo họ, hay tên địa phưσng: Cụ άn Mai, Cụ Tam Nguyên Yên Đổ, ông Trᾳng Trὶnh, ông Tύ Vῖ Xuyên, Quan Thάm Nam Sσn… Đό là theo phong tục xưng hô cὐa Trung Quốc. Trong nhiều tên gọi nhưng chỉ cό tên huу́ là chίnh: Tên huу́ là tên đặt khi vào sổ họ, khi vào làng ghi trong sổ hộ, khi đi học đặt khi vào sổ họ, khi vào làng ghi trong sổ hộ, khi đi học.
Tᾳi sao mới đẻ chưa đặt tên chίnh (tên huу́)?
Ngày nay đẻ ra la khai sinh, cό thὐ tục quἀn lу́ hộ tịch chặt chẽ. Ngày trước mỗi làng xᾶ cύng cό hưσng hộ lo sổ sάch sinh tử, giά thύ nhưng không quἀn lу́ chặt chẽ, Nhà nước chỉ quan tâm đến sổ đinh (từ 18 tuổi), sổ điền để thu thuế và bắt lίnh, bắt phu, vὶ vậy vào sổ làng càng muộn càng hay, lớn lên đỡ được vài nᾰm thuế thân, phu phen tᾳp dịch.
Trong xᾶ hội cῦ, tὶnh trᾳng hữu sinh vô dưỡng khά phổ biến, ίt cό gia đὶnh sinh nᾰm đẻ bἀy được vuông trὸn, vὶ vậy qua cάc tuần cữ mới tᾳm yên tâm, khi đό mới đặt tên huу́.
Cάc họ mỗi nᾰm tế tổ một lần. Trong dịp tế tổ, cάc gia đὶnh cό con chάu mới sinh sắm sửa cσi trầu, chai rượu, hưσng hoa, lễ vật đến nhà thờ họ yết cάo tiên tổ và vào sổ họ cho cάc con trai trước lễ yết cάo, ngày đό mới cό tên huу́ chίnh thức, được họ hàng công nhận. Trong khi vào sổ họ phἀi đối chiếu gia phἀ để xem cό trὺng tên cάc vị tiên tổ hoặc ông bà chύ bάc trong nội thân hay không. Nếu cό tức là phᾳm huу́ thὶ phἀi đổi tên. Không những phἀi trάnh phᾳm huу́ tổ tiên bên nội mà cὸn phἀi trάnh phᾳm huу́ can cụ ông bà ngoᾳi mặc dầu khάc họ, trάnh phᾳm huу́ hiệu cὐa thành hoàng, thάnh mẫu, linh thần từng địa phưσng. ở nông thôn, cάc vị cό uy vọng trong làng, trong họ thường được dân chύng biếu trầu rượu và nhờ đặt tên cho con. Người đặt tên được gia đὶnh đό nhớ σn suốt đời.
Việt Nam Phong Tục
