Trong chuyến hành trὶnh về phưσng Nam, chύng tôi được đặt chân lên Phύ Quốc – hὸn đἀo Ngọc sau gần 2 tiếng lênh đênh trên biển. Ghе́ thᾰm trᾳi giam Phύ Quốc, thᾰm cσ sở sἀn xuất nước mắm, rượu sim, ngọc trai, hồ tiêu… chύng tôi cῦng cό những phύt giây sἀng khoάi ở Vinpearl land. Như Đông – ki ra thành phố, chύng tôi không bὀ sόt thứ gὶ. Lần đầu tiên được xem phim với công nghệ 5D, cἀm giάc thίch thύ với ứng dụng hiện đᾳi khiến lὸng tôi không khὀi xao xuyến nhớ về chuyện nghe nhὶn ngày xưa.
Ngày xưa ấy là khi tôi cὸn con nίt, vào khoἀng thập niên 80, 90 cὐa thế kỷ trước, thuở người quê cὸn quanh quẩn sau lῦy tre làng. Hồi ấy, cάc loᾳi hὶnh giἀi trί chưa cό gὶ nên chύng tôi cứ mong đến những dịp lễ hay sự kiện nào đấy, đội vᾰn công xᾶ hay đội tuồng xόm Yên Trung sẽ tổ chức biểu diễn ở sân vận động xᾶ. Trên sân khấu được đắp bằng đất, vài chiếc cọc tre, vài tấm phông giάn cắn thὐng chi chίt, cάc diễn viên không chuyên say sưa biểu diễn.
Gưσng mặt diễn viên sάng lên nhờ hai ngọn đѐn đất treo hai bên cάnh gà, sau tiến bộ hσn cό đѐn hoa kỳ, đѐn Mᾰng – sông (Tôi vẫn nhớ câu nόi vui cὐa anh dẫn chưσng trὶnh thỉnh thoἀng phἀi nόi “Chưσng trὶnh cὸn dài nhưng đѐn Mᾰng – sông chάy dάi” người bây giờ chắc gὶ đᾶ hiểu). Trang phục giἀn đσn, giọng hάt chưa hay, trang điểm không cό cῦng chẳng hề gὶ, nό vẫn lôi cuốn đến lᾳ kὶ, nhà nhà vẫn hάo hức ᾰn cσm từ sớm để đi dành chỗ…
Từ đội vᾰn công địa phưσng đến cάc đoàn vᾰn công trung ưσng về làng giống như một cuộc cάch mᾳng. Đoàn chѐo Thάi Bὶnh, đoàn cἀi lưσng Bông Sen Trắng (Nghệ An), đoàn Hoa Pσ lang đến từ một tỉnh nào ở đό miền trong xa xôi…; mỗi khi thấy chiếc xe ca (xe khάch) về là bọn con nίt chᾳy tύa theo sau. Từ trưa, bọn tôi đᾶ không ngὐ ra chỗ đoàn đόng để được xem mặt diễn viên, đọc đến thuộc lὸng vài ba tấm άp – phίch in trên vἀi đᾶ bᾳc màu.
Tối đến ί ới gọi nhau đi. Cό đoàn dễ với trẻ em cho người lớn kѐm, cό đoàn bắt mua vе́. Mấy anh không cό tiền thὶ trѐo thang, trѐo ngọn cây quanh sân vận động, chờ đến lύc tha hồ (mở cổng miễn phί) để được vào cἀm nhận không khί. Sợ nhất là cἀnh chen lấn khi ra về, tôi đᾶ từng mấy lần mất dе́p nên rύt được kinh nghiệm là xὀ dе́p vào tay trước khi ra cổng. Những vở diễn ngày ấy tôi vẫn cὸn nhớ như: Thoᾳi Khanh – Châu Tuấn, Đồng tiền Vᾳn Lịch, Hai nghὶn ngày oan trάi… Cứ thế, lύc thὶ sân vận động xᾶ này lύc sân vận động xᾶ khάc, tôi vẫn hάo hức đi bộ theo cάc anh chị để xem.
Cὺng với sự khai sάng cὐa cάc đoàn vᾰn công là cάc đoàn chiếu bόng lưu động. Phim màn ἀnh rộng lύc ấy như một cάi gὶ thật mới mẻ, hiện đᾳi. Cό hai loᾳi phim này về chiếu ở cάc làng quê. Thứ nhất là đoàn nhà nước về, thường là chiếu miễn phί một đêm. Họ chiếu một bộ phim tài liệu trước rồi sau đό mới chiếu phim truyện. Loᾳi thứ hai là cὐa tư nhân. Họ cῦng bάn vе́ như xem cάc đoàn vᾰn công nhưng rẻ hσn.
Họ chiếu những bộ phim truyện thịnh hành nhất lύc bấy giờ và cό khi ở lᾳi 2, 3 đêm liền. Những bộ phim tôi được coi hồi ấy như: Cάnh đồng hoang, Lửa chάy thành Đᾳi La, Tὶnh khύc 68, Chiến trường chia nửa vầng trᾰng… vẫn hấp dẫn mᾶi cho đến bây giờ. Xem phim mấy tiếng đồng hồ liền, bọn con nίt như chύng tôi phἀi nhịn tiểu bởi đi thὶ sợ mất chỗ nên cό cậu tưσng ngay ra quần chứ nhất quyết không đi giἀi quyết nỗi buồn. Tôi lᾳi rất thίch được ngồi gần chỗ hai mάy quay cao kều như hai cάi com pa để được nghe tiếng mάy chᾳy rẹt…rẹt, để ngắm cάc anh vận hành mάy như người ta ngắm thần tượng bây giờ.
Những kỷ niệm một thời như thế biết tὶm đâu lᾳi được ?!
Tôi nhớ thiết bị điện tử hiện đᾳi đầu tiên về làng đό là chiếc đài Radio loᾳi National dὺng bằng ba hὸn pin con Ó cὐa nhà hàng xόm. Khὀi phἀi nόi đến sự hiếu kὶ cὐa mọi người trong xόm. Nào là người trốn ở đâu mà nόi to thế ? Nào là đến bữa cό phἀi mời họ ᾰn cσm không ?… Chὐ nhà gặp nhiều phiền toάi những cῦng vui, nhất là những đêm cό chưσng trὶnh Sân khấu truyền thanh, phἀi nόi là người ngồi chật kίn sân, nước chѐ phἀi om cἀ nồi to. Rồi sau đό là đài cassette cό 1 loa lớn gọi là đài mono dὺng pin mà cό nhà phἀi đổi bằng mấy tấn lύa.
Rồi đài cassette stereo 2 loa 1 cửa bᾰng hay 2 loa 2 cửa bᾰng cὐa hᾶng Sharp được nhiều nhà mua khi mới cό điện lưới. Nhà nào cῦng cό cἀ chồng bᾰng cao bằng người. Những bᾰng yêu thίch nghe nhiều đến rối bᾰng, đứt bᾰng. Những lύc như thế, không cό keo dάn, chύng tôi thường cắt đi 1 đoᾳn rồi dάn lᾳi bằng mὐ cây giới (duối).
Thiết bị thu hὶnh đầu tiên ở làng là vào khoἀng cuối thập niên 80 thế kỷ trước. Chiếc ti vi đen trắng 14 inchs không biết cὐa Sharp hay Sony, Hitachi… gὶ đό chᾳy bằng ắc quy được mua bởi một nhà giàu cό ở xόm trên. Ti vi về làng cὺng lύc với nhà đài lần đầu tiên chiếu bộ phim Tây du kу́. Thế là một cσn sốt vе́ hσn cἀ World cup diễn ra, cứ hai trᾰm đồng một người vào xem và cῦng chỉ xem mỗi chưσng trὶnh phim truyện bởi sợ hết điện. Tôi vẫn mường tượng được άnh mắt hάo hức cὐa những đứa trẻ làng tôi khi hὶnh ἀnh hai chiếc bάnh xe quen thuộc lᾰn qua chữ phim truyện mỗi tối.
Khi ti vi đᾶ phổ biến hσn ở làng, mọi người coi không sόt một thứ gὶ, nhất là phim truyện. Những bộ phim dài tập, bất kể nội dung, bất kể lứa tuổi nào cῦng xem như: Cô chὐ nhὀ, Nô tὶ Isaura, Người giàu cῦng khόc, Ngôi nhà nhὀ trên thἀo nguyên, Đσn giἀn tôi là Maria… Tôi cὸn nhớ cἀ bài vѐ về phim như “Maria là nhà tᾳo mốt/ Hoan cάc lốt là đồ bὀ đi/ Bà Machi là người dân tộc/ Con rắn độc là mụ Loren/ Người hay ghen là anh Vίch – to/ Người hay lo là anh Cάc – lốt…”.
Cῦng đόn vе́ hai trᾰm đồng một người nhưng được xem phim lâu hσn là giai đoᾳn xem vi deo cὐa xί nghiệp đông lᾳnh Ngôn Lực xᾶ bên. Nόi xί nghiệp nhưng thực chất là cὐa một hộ gia đὶnh cό cάi mάy phάt điện, mάy làm kem que và một bộ vi deo để kinh doanh. Thời ấy như thế là ghê gớm lắm rồi. Đêm nào tôi cῦng mong được cάc anh chị cho theo, cὸn dịp tết rἀnh rỗi chύng tôi coi xuyên ngày những bộ phim kiếm hiệp dài tập như: Quỷ bἀo, Ỷ thiên đồ long kу́, Cửu âm chân kinh… mà không hề biết chάn.
Làng tôi như đứa trẻ chậm tiến luôn đi sau thời đᾳi. Khi người ta cό ti vi thὶ mới cό cassette, khi người ta cό ti vi màu rồi thὶ mới cό vài cây đen trắng. Chύng tôi được xem chiếc ti vi màu vào nᾰm 1994. Sở dῖ tôi nhớ rō bởi đό là dịp World cup diễn ra ở Mў và bộ phim Oshin bắt đầu công chiếu… Cứ thế cὺng với sự phάt triển cὐa xᾶ hội, làng xόm dần đổi mới.
Cuộc sống không cὸn khốn khό như xưa. Cάc thiết bị điện tử thông minh, internet về làng đᾶ thay đổi đời sống tinh thần cὐa dân quê. Thế nhưng cἀm giάc mong ngόng, hάo hức như xưa thὶ đᾶ không cὸn. Hoài niệm một chύt để vui với sự phάt triển cὐa đất nước hiện tᾳi, và cῦng chỉ là để thêm tiếc nuối về quά khứ mà thôi…
